საკლასო ოთახში რთულ ქცევასთან გამკლავება სწავლების ერთერთი ყველაზე რთული ასპექტია, რაც მასწავლებლებში შფოთვას იწვევს. მასწავლებელთა სამი მეოთხედი აცხადებს, რომ მათ რეგულარულად უწევთ გამკლავება რთულ ქცევასთან და ამის შედეგად ხშირად ნებდებიან და განიხილავენ სწავლების შეწყვეტას. ცხადია, რთული ქცევა უარყოფითად მოქმედებს როგორც მასწავლებლის მოტივაციაზე, ისე მოსწავლეთა განათლების დონეზე.
აღსანიშნავია, რომ რთული ქცევა ხშირად კომუნიკაციის ფორმაა ბავშვების მხრიდან, შესაბამისად, ჩვენ ის უნდა გამოვიყენოთ ბავშვზე პოზიტიური გავლენის მოხდენის საშუალებად. რთული ქცევის მიზეზების გაგებით და შესაბამისი სტრატეგიების გამოყენებით, მშობლებსა და პედაგოგებს შეუძლიათ ეფექტურად დაეხმარონ მოსწავლეს რთული ქცევების მართვასა და შემცირებაში.
ეს სტატია მიზნად ისახავს მშობლების ცნობიერების ამაღლებას რთული ქცევის ტიპების, პოტენციური მიზეზებისა და პრაქტიკული რეკომენდაციების შესახებ.
კლასში წარმოშობილ რთულ ქცევას შეიძლება ჰქონდეს მრავალი ფორმა და შეიძლება ფიზიკურ საფრთხესაც შეიცავდეს, შესაბამისად პედაგოგებს და სკოლის პერსონალს ძალიან მაღალი პასუხისმგებლობით მუშაობა მართებთ.
რთულ ქცევას შეიძლება ჰქონდეს მრავალი ფორმა, მაგრამ არსებითი განსხვავება მდგომარეობს იმაში, თუ რამდენად მაღალი ან დაბალია მისი დონე.
რთული ქცევის დაბალი დონე შეიძლება გამოიხატოს, როგორც:
- უადგილო საუბარი,
- კლასში გადაადგილება ნებართვის გარეშე,
- აშკარა უყურადღებობა, როგორიცაა ტელეფონის შემოწმება, მაკიაჟის ტარება, მიმიკური ექსპრესიულობა, ხმაური და სხვა.
მაღალი დონის რთული ქცევა კი არის ქცევა, რომელსაც აქვს მიზანი, შეასუსტოს მასწავლებლის პოზიცია. ეს შეიძლება იყოს:
- აგრესიული პასუხის გაცემა,
- წინააღმდეგობის გაწევა,
- მუქარა…
მაღალი დონის რთული ქცევის იგნორირება დაუშვებელია და დაუყოვნებლივ უნდა მოგვარდეს.
როგორც დაბალი, ისე მაღალი დონის რთული ქცევა შეიძლება სწრაფად პროგრესირდეს უფრო მძიმე ფორმაში, თუ არ არის სპეციალისტის მიერ შემოწმებული.
ქვემოთ მოგახსენებთ რთული ქცევის კონკრეტული სახეებისა და პრაქტიკული რეკომენდაციების შესახებ.
რთული ქცევის სახეები:
აგრესია: ეს მოიცავს ფიზიკურ და ვერბალურ ქმედებებს, როგორიცაა დარტყმა, კბენა, ყვირილი ან მუქარა;
დაუმორჩილებლობა: ინსტრუქციების შესრულებაზე უარის თქმა ან წესების დაუმორჩილებლობა;
საწინააღმდეგო ქცევა: კამათი, დაუმორჩილებლობა ან თანამშრომლობაზე უარი.
ტანტრუმი: ემოციური გამოხტომები, რომლებიც ხასიათდება ტირილით, ყვირილით და ზოგჯერ სასოწარკვეთილების ფიზიკური გამოვლინებებით.
გამოყოფა: სოციალური იზოლაცია, კომუნიკაციის არიდება ან ურთიერთობებიდან ან საქმიდან განსვლა.
რთული ქცევის შესაძლო მიზეზები:
კომუნიკაციის სირთულეები: ბავშვმა შესაძლოა გამოავლინოს რთული ქცევა, როგორც საჭიროებების, სურვილების ან ემოციების გამოხატვის საშუალება. ეს ხდება იმიტომ, რომ მას არ აქვს ეფექტური კომუნიკაციის უნარი და არ შეუძლია სასურველის მოთხოვნა მისაღები ფორმით.
ემოციური რეგულირების საკითხები: ემოციების მართვის სირთულე, როგორიცაა ბრაზი, იმედგაცრუება ან შფოთვა.
სენსორული მგრძნობელობა: სენსორული პრობლემების ან ტკივილის გამო გადაჭარბებულმა სტიმულაციამ ან დისკომფორტმა შეიძლება გამოიწვიოს რთული ქცევა.
გარემოსდაცვითი ფაქტორები: სტრესული ან არაპროგნოზირებადი გარემო, რუტინის არარსებობა, გარემოსა და ცხოვრების სტილის ხშირი ცვლილებები ხელს უწყობს რთულ ქცევას.
განვითარების შეფერხებები ან სპეციალური საჭიროებები: განვითარების შეფერხების ან სპეციალური საჭიროების მქონე ბავშვებმა შეიძლება გამოავლინონ რთული ქცევა მათი უნიკალური საჭიროებებისა და გამოწვევების გამო.
რეკომენდაციები პრევენციისა და ინტერვენციისთვის
პოზიტიური ურთიერთობების გაღვივება: შექმენით ძლიერი და მხარდამჭერი ურთიერთობა თქვენს შვილთან ნდობის, თანაგრძნობისა და გაგების საფუძველზე.
ასწავლეთ და განამტკიცეთ პოზიტიური ქცევა: გამოიყენეთ პოზიტიური განმტკიცება, შექება და ჯილდო სასურველი ქცევების წასახალისებლად და განსამტკიცებლად.
დაუწესეთ მკაფიო მოლოდინები და ლიმიტები: ჩამოაყალიბეთ მკაფიო და თანმიმდევრული წესები, საზღვრები და მოლოდინები შვილის ქცევის მიმართ.
ასწავლეთ რთულ სიტუაციასთან გამკლავების გზები: დაეხმარეთ თქვენს შვილს ემოციების მართვაში, სტრესის დაძლევისა და პრობლემების ეფექტურად გადაჭრის სტრატეგიების შემუშავებაში.
შექმენით სტრუქტურირებული და პროგნოზირებადი გარემო: დაეხმარეთ შექმნას თანმიმდევრული რუტინა, დაგეგმილი განრიგი და სცადეთ შეუმციროთ შფოთვისა და სტრესის შესამცირებლად ტექნიკაზე ყურადღების გადატანის საშუალება.
მიიღეთ პროფესიული მხარდაჭერა: გაიარეთ კონსულტაცია ფსიქოლოგთან, პედიატრთან ან ქცევით თერაპევტთან რთული ქცევის აღმოფხვრის საუკეთესო მეთოდების შესამუშავებლად.
ივარჯიშეთ საკუთარი თავის მართვაზე: იზრუნეთ საკუთარ ფიზიკურ და ემოციურ კეთილდღეობაზე, რათა უკეთ დაუჭიროთ მხარი თქვენს შვილს და ეფექტურად მართოთ სტრესი რთულ სიტუაციაში.
ბავშვებში რთული ქცევის მართვა ყოველთვის რთული პროცესია, მაგრამ მოთმინებით, გაგებით და შესაბამისი მხარდაჭერით მშობლებს შეუძლიათ დაეხმარონ შვილებს, ისწავლონ ამ ქცევების მართვა და შემცირება. გამომწვევი მიზეზების მოგვარებით და ზემოთაღნიშნული სტრატეგიების გამოყენებით მშობლებს შეუძლიათ ხელი შეუწყონ ბავშვის პოზიტიურ განვითარებას და კეთილდღეობას.
და ბოლოს, გახსოვდეთ, რომ მარტო არ ხართ!
ჩვენი გუნდის პროფესიონალი წევრების მხარდაჭერა მნიშვნელოვნად დაგეხმარებათ რთული ქცევის ეფექტურად მოგვარებაში.